Մտքի ծուլության հետևանքները

Ֆրանսիացի հայտնի գրող, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Անդրե Ժիդը, երբ 1936 թվականին դարձավ կոմունիստ և հնչեցրեց «Կյանքս կտամ կոմունիզմի հաղթանակի համար» արտահայտությունը, չէր պատկերացնում, թե ինչպիսի հիասթափություն է ապրելու ԽՍՀՄ կատարած այցելությունից հետո, որն էլ ծնունդ է տալու նրա՝ «Վերադարձ ԽՍՀՄ-ից» ստեղծագործությանը: Անդրե Ժիդն, իհարկե, իր գործունեության ընթացքում քանիցս հանդես է եկել հանձնառու գրողի դիրքերից: Նա Բեռլինում Անդրե Մալրոյի հետ դիմել է Երրորդ Ռեյխի ղեկավարներին, որպեսզի նրանք ազատեն Գեորգի Դիմիտրովին և մյուս կոմունիստներին: Անդրե Ժիդը, ճանապարհորդելով Հյուսիսային Աֆրիկայում, հանդես է եկել գաղութատիրության դեմ: Երևի վառ երևակայություն էր պետք՝ պատկերացնելու համար, որ կոմունիզմի համար կյանքը տվող գրողը, ԽՍՀՄ-ում ճանապարհորդությունից վերադառնալուց հետո, կարող է գրել այսպիսի տողեր. «Այն, ինչ կամենում և պարտադրում են, ԽՍՀՄ-ում կատարվող ամեն ինչին հավանություն տալն է, այն, ինչի ուզում են հասնել, այն է, որ հավանությունը չլինի ստիպողական, այլ՝ անկեղծ, նույնիսկ խանդավառ: Եվ ես կարծում եմ, որ աշխարհի ոչ մի այլ երկրում, նույնիսկ Հիտլերյան Գերմանիայում, հնարավոր չէ պատկերացնել ավեի կաշկանդված, ճնշված, սարսափած ու ստրկացված ոգի»: Անդրե Ժիդը մանրամասն ուսումնասիրել էր, ծանոթացել խորհրդային իրականությանը, և նրա հիասթափությունը, հայացքների վերանայումը բխում էին դաժան իրականությանը բախվելուց:

Հայաստանում խորհրդային իշխանության տարիներն ու հետխորհրդային իրականությունը համեմատելու հնարավորություն ունեցող մտավորականությունը, ցավոք, այդպես էլ դուրս չեկավ մտածողության կարծրատիպերից: Այսօր էլ «առանց Ռուսաստանի և առանց ռուսների օժանդակության» կարգախոսով անկախ Հայաստանի գոյությունը կասկածի ենթարկող մտավորականների, գրողների պակաս մեր երկրում չի զգացվում: Նրանք կազմում են նոմենկլատուրային մտավորականությունը և անկախության տարիներին քիչ հնարավորություններ չեն ունեցել ճանապարհորդելու, ծանոթանալու աշխարհի առաջադեմ ու բարեկեցիկ երկրներին: Չնայած դրան՝ այդ մարդիկ մտքի ծուլության, թե բոլորովին այլ պատճառներով չեն փորձել վերանայելու և վերաիմաստավորելու իրենց՝ խորհրդային իրականության մեջ ձևավորված պատկերացումները: Եվ ոչ միայն չեն փորձում ձերբազատվել խորհրդային տարիների կարոտախտից, այլև՝ սեփական երկրի հեռանկարների մասին իրենց «պրագմատիկ» պատկերացումները փորձում են հանրայնացնել, դրանք ներկայացնել որպես մեծամասնության կարծիք: Սրանից էլ բխում են սոցհարցումները, որոնք հանրային շրջանակներում գրեթե հավատ չեն ներշնչում:

Թագուհի ՀԱԿՈԲՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Քաղաքացիական անհնազանդության հայկական տարբերակ կամ՝ «Արժեքների հեղափոխություն»
• ԲՀԿ-ն վերահաստատում է իր գերիշխող դիրքը
• Մետաքսի ճանապարհ՝ Սալոնիկից մինչև Մեղրի
• «Չկա բարեփոխումների ծրագիր»
• «Քինդեր-սյուրպրիզ»՝ եվրասիականացման նախաշեմին
• «Հարցերը փողոցում չեն լուծվում»
• Գայ Ֆոքսը՝ Երևանում
• Ռեսուրսնե՞րն են հաշվարկում
• «Դիմակների երթից» մեկ տարի անց
• «Ոչ մի քաղաքական իմաստ այնտեղ պետք չէ փնտրել»
• «Ոչ միայն սահմանադրության, այլև ողջ հասարակության հարցն է»
• «Արտահերթ ընտրություններ չեն սպասվում»
• ԲՀԿ-ն՝ լուրջ փորձության առջև
• «Հոկտեմբերի 30-ն այլ իմաստ ունի»
• Նստացույցի հարցում դեռ չկա կոնսենսուս
• Երջանիկ Աբգարյանը կարծում է, որ պետք է լավատես լինել
• Որքան են թափանցիկ գործում ՀՀ-ում հավատարմագրված դեսպանությունները
• Վիզաների դյուրացում ՀՀ-ի և ԵՄ-ի միջև
• Մնացել են նույն դիրքորոշմանը
• «Լուսանցքային լինելը պատիվ է մեզ համար»

Մեկնաբանություններ